Rogi.org.pl - serwis wsi rogi

Historia Wsi

Poprawiony (wtorek, 30 listopada 1999 01:00) Wpisany przez Administrator wtorek, 23 sierpnia 2011 15:30

Królewska wie? Rogi zosta?a lokowana w 1348 r. na mocy przywileju wydanego w Wi?licy w czasie Oktawy ?w. Trójcy. Istniej? jednak ?ród?a odnosz?ce lokacj? Rogów do 1358 r. Pewne jest natomiast, ?e za wzór dla miejscowego prawa wybrano prawo magdeburskie. Dnia 3 czerwca 1358 r. Kazimierz Wielki - król Polski - sprzeda? Piotrowi-, wójtowi z Ko?aczyc, so?tystwo we wsi Rogi za 800 kóp groszy praskich. Wie? zajmowa?a wtedy obszar 110 ?anów franko?skich. So?tys otrzyma? sze?? ?anów wolnych, jeden ?an dla ko?cio?a, dwa na wspólne pastwisko - tzw. wygon. Otrzyma? równie? przywilej na stawy z m?ynem na rzece Lubatówce, dwie karczmy z prawem propinacyjnym, dwa kramy dla piekarzy, dwie jatki dla rze?ników, dwie dla szewców i dwie dla kowali. Nowych osadników osiedlonych na dawnych polach uwolniono od wszelkich robót i danin na 6 lat, osadników na przetrzebionych lasach na 10 lat, za? osadników w lasach dziewiczych na 20 lat. Równocze?nie z lokowaniem wsi za?o?ono w Rogach parafi? ?aci?sk?- pierwsz? po Kro?nie w okolicy. Przyst?piono równie? do budowy drewnianego ko?cio?a, który wtórnie odnowiono i konsekrowano w 1464 r. po zniszczeniach wywo?anych najazdami wojsk tatarskich i w?gierskich. Pocz?tkiem XV w. królewszczyzna Rogi przesz?a w posiadanie rodziny Czarnockich, którzy od 1444 r. toczyli spór z grodem sanockim, nie chc?c naprawia? prz?se? w parkanie tamtejszego zamku. Z podzia?u wsi dokonanego 22 sierpnia 1462 r. pomi?dzy braci Czarnockich wynika, ?e we wsi by? wówczas zamek z dwiema wie?ami - wielk? i ma??. W 1471 r. dzier?awc? Rogów by? Jan Kobyle?ski, za? w 1495 r. Hieronim z Kobylan, który w 1505 r. wykupi? wie? z r?k Czarnockich. W 1524 r. król Zygmunt Stary potwierdzi? fundacj? parafii Rogi, o czym wspominaj? akta biskupie z 1536 r. W 1539 r. w?a?cicielem Rogów by? Jan Tar?o, za? w 1565 r. Miko?aj Tar?o. Powszechny od 2po?. XVI w ruch egzekucyjny przyniós? powrót Rogów do dóbr królewskich, od ko?ca XVI w. wie? dzier?awi?a ju? pani Tar?owa.

Oko?o 1598 r. przyst?piono do budowy nowego ko?cio?a, gdy? wcze?niejsza ?wi?tynia nadwer??ona z?bem czasu i najazdami tatarskimi znajdowa?a si? w stanie ruiny. Nowy ko?ció? parafialny po?wi?ci? 28 wrze?nia 1603 r. biskup Maciej Pstroko?ski. W 1639 r. sta? ju? nad rzek? drewniany ko?ció?ek p.w. Anny, który z czasem zacz?? pe?ni? funkcje kaplicy dworskiej. W latach 1655-57 r. Rogi uleg?y znacznemu zniszczeniu i spaleniu w czasie najazdu wojsk szwedzkich oraz w?gierskich i kozackich na Podkarpacie, pod wodz? ksi?cia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego. Zniszczenia by?y tak wielkie, ?e ówczesny dzier?awca wsi Wojciech Krzycki - stolnik ziemi czerskiej, dworzanin i sekretarz króla Jana Kazimierza, zosta? w pó?niejszym czasie zwolniony od p?acenia podatków za okres od 1657 do 1665 r. W 1672 r. mia? miejsce najazd tatarski na Rogi, ponownie zniszczenia by?y olbrzymie. W czasach baroku na miejscu zrujnowanego zamku wybudowano kamienny dwór, który sta? si? siedzib? nie tylko wójtostwa Rogi ale i starostwa lubatowskiego. Pocz?tkiem XVIII w. trwa?y we wsi spory pomi?dzy Cieciszewskimi a Karczewskimi, co zaowocowa?o ograbieniem ko?cio?a oraz ?mierci? kilku ch?opów (1707-1708 r.). Na mocy przywileju Augusta III Sasa z 10 listopada 1760 roku wie? posiada? Ignacy Oraczewski. W tym czasie w Rogach okre?lanych mianem miasteczka odbywa?y si? ju? targi i huczne jarmarki. Ich rozmach by? przyczyn? upadku jarmarków w pobliskiej Korczynie. W XVIII w. mia?a równie? miejsce nie udana próba lokacji miasta na terenie Rogów.

Dnia 6 kwietnia 1769 r. na polach w pó?nocno- wschodniej cz??ci mia?a miejsce bitwa pomi?dzy konfederatami barskimi a Moskalami. W czasie walk zosta? ranny gen. Kazimierz Pu?aski. Poleg?ych ?o?nierzy pochowano w dwóch zbiorowych mogi?ach na terenie Rogów. Na mocy pierwszego traktatu rozbiorowego Polski królewszczyzna Rogi zosta?a zaj?ta przez wojska austriackie 11 wrze?nia 1775 r., po czym sprzedana 15 stycznia 1781 r. Józefowi Bobowskiemu. Z pocz?tkiem XVIII stulecia pojawili si? w Rogach ?ydzi, trudni?cy si? przede wszystkim handlem i prowadzeniem karczem nale??cych do Bobowskich. W 1841 r. córka ówczesnego w?a?ciciela Rogów - baronessa Wanda z Bobowskich wysz?a za m?? za dziedzica Nienadowej - hrabiego Eustachego Dembi?skiego, daj?c pocz?tek rogowskiej linii Dembi?skich. Wydarzenia tzw. Wiosny Ludów w 1848 r. przynios?y zwolnienie rogowskich ch?opów od odrabiania pa?szczyzny. W 1849 r. mia? miejsce przemarsz przez Rogi wojsk carskich, id?cych st?umi? rozruchy Wiosny Ludów na W?grzech, Kozacy dopu?cili si? wówczas licznych rozbojów we wsi. W latach 1849-1856 w Rogach panowa?a epidemia tyfusu i cholery, dziesi?tki ofiar pochowano z dala od wsi na cmentarzu cholerycznym, przy tzw. Trzecim Potoku.

Prze?om XIX i XX w. to okres szybkiego rozwoju miejscowo?ci powsta?a kopalnia ropy naftowej, kwit? ruch ludowy we wsi, za?o?ono jednostk? stra?y po?arnej, kó?ko rolnicze, wybudowano now? plebani? i szko??. Zacz?to równie? czyni? przygotowania do budowy nowego ko?cio?a. Z?a sytuacja gospodarcza we wsi zmusi?a jednak kilkaset osób do wyjazdu na emigracj?, w samym tylko 1913 r. wyjecha?o a? 330 osób! Tu? przed I wojn? ?wiatow? ówcze?ni w?a?ciciele Rogów Dembi?scy utracili p?ynno?? finansow? w zarz?dzaniu maj?tkiem, w wyniku czego zlicytowano ich siedzib? rodow?. W czasie I wojny ?wiatowej dosz?o w Rogach do znacznych zniszcze? - podczas walk na górze Klorowiec w maju 1915 r. zosta? spalony dwór i zdemolowany ko?ció? ?w. Anny. W 1918 r. dosz?o do rozruchów antysemickich we wsi, mieszkaj?cy w Rogach ?ydzi zostali wygnani do Dukli. Czasy II Rzeczypospolitej to okres dalszego rozwoju wsi, która stanowi?a wtedy jednowioskow? gromad?. Podczas II wojny ?wiatowej Rogi by?y miejscem silnie dzia?aj?cej konspiracji zbrojnej, st?d pochodzi? oficer dywersyjny kro?nie?skiego obwodu AK- Franciszek Kochan. W okresie operacji karpacko- dukielskiej we wrze?niu 1944 r. na kilka dni w Rogach ustali?a si? linia frontu. Wie? zosta?a wyzwolona spod okupacji niemieckiej w dniach od 11 do 20 wrze?nia 1944 r. Po przej?ciu frontu NKWD dokona?o licznych aresztowa? w?ród cz?onków AK, szczególnie zas?u?onych dla wsi, m.in. by?ego wójta F. Matusiewicza. Czasy PRL-u to dla Rogów przede wszystkim okres budowy najwa?niejszych obiektów spo?eczno-kulturalnych we wsi. Postawiono szko?? podstawow?, dom ludowy, remiz? stra?ack?, siedzib? kó?ka rolniczego, itp. Rozwini?to komunikacj? ko?ow? z pobliskim Krosnem i okolic?. Powsta? Ludowy Klub Sportowy Burza-Rogi. Przemiany polityczno-gospodarcze - zapocz?tkowane obradami okr?g?ego sto?u w 1989 r. - przynios?y dalszy rozwój wsi, oparty przede wszystkim na inicjatywie prywatnej mieszka?ców. Obecnie idee rozwoju miejscowo?ci - na bazie bogatej tradycji - wciela w ?ycie za?o?one w 1999 r. Stowarzyszenie Mi?o?ników Wsi Rogi.