Rogi.org.pl - serwis wsi rogi

Historia Wsi

Poprawiony (wtorek, 30 listopada 1999 01:00) Wpisany przez Administrator wtorek, 23 sierpnia 2011 15:30

Królewska wieś Rogi została lokowana w 1348 r. na mocy przywileju wydanego w Wiślicy w czasie Oktawy św. Trójcy. Istnieją jednak źródła odnoszące lokację Rogów do 1358 r. Pewne jest natomiast, że za wzór dla miejscowego prawa wybrano prawo magdeburskie. Dnia 3 czerwca 1358 r. Kazimierz Wielki - król Polski - sprzedał Piotrowi-, wójtowi z Kołaczyc, sołtystwo we wsi Rogi za 800 kóp groszy praskich. Wieś zajmowała wtedy obszar 110 łanów frankońskich. Sołtys otrzymał sześć łanów wolnych, jeden łan dla kościoła, dwa na wspólne pastwisko - tzw. wygon. Otrzymał również przywilej na stawy z młynem na rzece Lubatówce, dwie karczmy z prawem propinacyjnym, dwa kramy dla piekarzy, dwie jatki dla rzeźników, dwie dla szewców i dwie dla kowali. Nowych osadników osiedlonych na dawnych polach uwolniono od wszelkich robót i danin na 6 lat, osadników na przetrzebionych lasach na 10 lat, zaś osadników w lasach dziewiczych na 20 lat. Równocześnie z lokowaniem wsi założono w Rogach parafię łacińską- pierwszą po Krośnie w okolicy. Przystąpiono również do budowy drewnianego kościoła, który wtórnie odnowiono i konsekrowano w 1464 r. po zniszczeniach wywołanych najazdami wojsk tatarskich i węgierskich. Początkiem XV w. królewszczyzna Rogi przeszła w posiadanie rodziny Czarnockich, którzy od 1444 r. toczyli spór z grodem sanockim, nie chcąc naprawiać przęseł w parkanie tamtejszego zamku. Z podziału wsi dokonanego 22 sierpnia 1462 r. pomiędzy braci Czarnockich wynika, że we wsi był wówczas zamek z dwiema wieżami - wielką i małą. W 1471 r. dzierżawcą Rogów był Jan Kobyleński, zaś w 1495 r. Hieronim z Kobylan, który w 1505 r. wykupił wieś z rąk Czarnockich. W 1524 r. król Zygmunt Stary potwierdził fundację parafii Rogi, o czym wspominają akta biskupie z 1536 r. W 1539 r. właścicielem Rogów był Jan Tarło, zaś w 1565 r. Mikołaj Tarło. Powszechny od 2poł. XVI w ruch egzekucyjny przyniósł powrót Rogów do dóbr królewskich, od końca XVI w. wieś dzierżawiła już pani Tarłowa.

Około 1598 r. przystąpiono do budowy nowego kościoła, gdyż wcześniejsza świątynia nadwerężona zębem czasu i najazdami tatarskimi znajdowała się w stanie ruiny. Nowy kościół parafialny poświęcił 28 września 1603 r. biskup Maciej Pstrokoński. W 1639 r. stał już nad rzeką drewniany kościółek p.w. Anny, który z czasem zaczął pełnić funkcje kaplicy dworskiej. W latach 1655-57 r. Rogi uległy znacznemu zniszczeniu i spaleniu w czasie najazdu wojsk szwedzkich oraz węgierskich i kozackich na Podkarpacie, pod wodzą księcia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego. Zniszczenia były tak wielkie, że ówczesny dzierżawca wsi Wojciech Krzycki - stolnik ziemi czerskiej, dworzanin i sekretarz króla Jana Kazimierza, został w późniejszym czasie zwolniony od płacenia podatków za okres od 1657 do 1665 r. W 1672 r. miał miejsce najazd tatarski na Rogi, ponownie zniszczenia były olbrzymie. W czasach baroku na miejscu zrujnowanego zamku wybudowano kamienny dwór, który stał się siedzibą nie tylko wójtostwa Rogi ale i starostwa lubatowskiego. Początkiem XVIII w. trwały we wsi spory pomiędzy Cieciszewskimi a Karczewskimi, co zaowocowało ograbieniem kościoła oraz śmiercią kilku chłopów (1707-1708 r.). Na mocy przywileju Augusta III Sasa z 10 listopada 1760 roku wieś posiadał Ignacy Oraczewski. W tym czasie w Rogach określanych mianem miasteczka odbywały się już targi i huczne jarmarki. Ich rozmach był przyczyną upadku jarmarków w pobliskiej Korczynie. W XVIII w. miała również miejsce nie udana próba lokacji miasta na terenie Rogów.

Dnia 6 kwietnia 1769 r. na polach w północno- wschodniej części miała miejsce bitwa pomiędzy konfederatami barskimi a Moskalami. W czasie walk został ranny gen. Kazimierz Pułaski. Poległych żołnierzy pochowano w dwóch zbiorowych mogiłach na terenie Rogów. Na mocy pierwszego traktatu rozbiorowego Polski królewszczyzna Rogi została zajęta przez wojska austriackie 11 września 1775 r., po czym sprzedana 15 stycznia 1781 r. Józefowi Bobowskiemu. Z początkiem XVIII stulecia pojawili się w Rogach Żydzi, trudniący się przede wszystkim handlem i prowadzeniem karczem należących do Bobowskich. W 1841 r. córka ówczesnego właściciela Rogów - baronessa Wanda z Bobowskich wyszła za mąż za dziedzica Nienadowej - hrabiego Eustachego Dembińskiego, dając początek rogowskiej linii Dembińskich. Wydarzenia tzw. Wiosny Ludów w 1848 r. przyniosły zwolnienie rogowskich chłopów od odrabiania pańszczyzny. W 1849 r. miał miejsce przemarsz przez Rogi wojsk carskich, idących stłumić rozruchy Wiosny Ludów na Węgrzech, Kozacy dopuścili się wówczas licznych rozbojów we wsi. W latach 1849-1856 w Rogach panowała epidemia tyfusu i cholery, dziesiątki ofiar pochowano z dala od wsi na cmentarzu cholerycznym, przy tzw. Trzecim Potoku.

Przełom XIX i XX w. to okres szybkiego rozwoju miejscowości powstała kopalnia ropy naftowej, kwitł ruch ludowy we wsi, założono jednostkę straży pożarnej, kółko rolnicze, wybudowano nową plebanię i szkołę. Zaczęto również czynić przygotowania do budowy nowego kościoła. Zła sytuacja gospodarcza we wsi zmusiła jednak kilkaset osób do wyjazdu na emigrację, w samym tylko 1913 r. wyjechało aż 330 osób! Tuż przed I wojną światową ówcześni właściciele Rogów Dembińscy utracili płynność finansową w zarządzaniu majątkiem, w wyniku czego zlicytowano ich siedzibę rodową. W czasie I wojny światowej doszło w Rogach do znacznych zniszczeń - podczas walk na górze Klorowiec w maju 1915 r. został spalony dwór i zdemolowany kościół św. Anny. W 1918 r. doszło do rozruchów antysemickich we wsi, mieszkający w Rogach Żydzi zostali wygnani do Dukli. Czasy II Rzeczypospolitej to okres dalszego rozwoju wsi, która stanowiła wtedy jednowioskową gromadę. Podczas II wojny światowej Rogi były miejscem silnie działającej konspiracji zbrojnej, stąd pochodził oficer dywersyjny krośnieńskiego obwodu AK- Franciszek Kochan. W okresie operacji karpacko- dukielskiej we wrześniu 1944 r. na kilka dni w Rogach ustaliła się linia frontu. Wieś została wyzwolona spod okupacji niemieckiej w dniach od 11 do 20 września 1944 r. Po przejściu frontu NKWD dokonało licznych aresztowań wśród członków AK, szczególnie zasłużonych dla wsi, m.in. byłego wójta F. Matusiewicza. Czasy PRL-u to dla Rogów przede wszystkim okres budowy najważniejszych obiektów społeczno-kulturalnych we wsi. Postawiono szkołę podstawową, dom ludowy, remizę strażacką, siedzibę kółka rolniczego, itp. Rozwinięto komunikację kołową z pobliskim Krosnem i okolicą. Powstał Ludowy Klub Sportowy Burza-Rogi. Przemiany polityczno-gospodarcze - zapoczątkowane obradami okrągłego stołu w 1989 r. - przyniosły dalszy rozwój wsi, oparty przede wszystkim na inicjatywie prywatnej mieszkańców. Obecnie idee rozwoju miejscowości - na bazie bogatej tradycji - wciela w życie założone w 1999 r. Stowarzyszenie Miłośników Wsi Rogi.